Διδασκαλία Ενηλίκων

Στη σημερινή εποχή, ο αριθμός των ενηλίκων που μαθαίνουν αγγλικά αυξάνεται ραγδαία λόγω του ότι όλο και περισσότεροι ενήλικες θέλουν να μάθουν αγγλικά είτε για τις σπουδές τους είτε για τη δουλειά τους, είτε απλά και μόνο για την προσωπική τους ικανοποίηση. Γι’ αυτό το λόγο η διδασκαλία ενηλικών προσφέρει αρκετές ευκαιρίες για τους καθηγητές αγγλικών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η διδασκαλία των ενηλίκων παρ’ ολ’ αυτά μπορεί να φαίνεται δύσκολη σε πολλούς καθηγητές. Μπορεί όντως να είναι αλλά μπορεί επίσης να προσφέρει και μεγάλη ικανοποίηση καθώς οι ενήλικες είναι συνηθώς πιο ώριμοι και έμπειροι από τους μικρούς μαθητές. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το παρόν άρθρο παρουσιάζει τα κύρια χαρακτηριστικά των ενηλίκων μαθητών και δίνει μια σειρά προτάσεων για την προσέγγισή τους από διδακτικής απόψεως.

Ξεκινώντας από τα χαρακτηριστικά των ενηλίκων μαθητών, και σε αντίθεση με την επικρατούσα αντίληψη, οι ενήλικες είναι σε θέση να φτάσουν σε υψηλό επίπεδο γλωσσικής ικανότητας καθώς οι νοητικές τους δυνατότητες και η υψηλότερη αντίληψή τους τους δίνει αυτό το πλεονέκτημα. Επίσης, μπορούν να συγκεντρώνονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και να κατανοούν καλύτερα αφηρημένες έννοιες, καθώς επίσης και να καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί μια γλώσσα λόγω της πολύ καλής χρήσης της μητρικής τους γλώσσας. Τέλος, είναι συνήθως πιο ακριβείς και σε καλύτερη θέση να αποκτήσουν γνώσεις.

Όσον αφορά στα υπόλοιπα χαρακτηριστικά των ενηλίκων, τις περισσότερες φορές έχουν υψηλό κίνητρο και συγκεκριμένο λόγο για τον οποίο επιθυμούν να μάθουν αγγλικά, πράγμα που διευκολύνει τη διδακτική διαδικασία, έτσι ώστε να επιτύχουν προσωπικούς τους στόχους και να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι ενήλικες διατηρούν το ενδιαφέρον τους για μάθηση και θέτουν μακροπρόθεσμους στόχους. Ως εκ τούτου, τείνουν να είναι πιο συνεργάσιμοι και πιο έμπειροι καθώς έχουν ήδη συσσωρεύσει γνώσεις κατά το παρελθόν και έχουν αναπτύξει σταθερές στρατηγικές μάθησης.

Τέλος, οι ενήλικες παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς που διευκολύνουν τη διαδικασία μάθησης. Συγκεκριμένα, είναι πιο πειθαρχημένοι και αποφασιστικοί, με αποτέλεσμα να παίρνουν πολύ πιο σοβαρά τη μάθηση. Γι’ αυτό το λόγο, τείνουν να είναι πιο ειλικρινείς με τους καθηγητές τους όσον αφορά στις ανάγκες και τις δυνατότητές τους, και είναι πιο πρόθυμοι να συνεργαστούν για την επίτευξη των εκπαιδευτικών σκοπών τους (Cozma, 2015).

Σε αυτό το σημείο, και πριν προχωρήσω σε κάποιες διδακτικές προτάσεις, θα ήταν χρήσιμο να δούμε τα αποτελέσματα ερευνών σχετικά με τις απόψεις των ενηλίκων για την διαδικασία μάθησης. Σύμφωνα με αυτές τις μελέτες, οι ενήλικες μαθητές θεωρούν ότι δυσκολεύονται περισσότερο στο να κατανοούν προφορικά κείμενα και να μιλούν οι ίδιοι τη γλώσσα σε σχέση με την κατανόηση και συγγραφή γραπτών κειμένων. Οι περισσότεροι ενήλικες, και κυρίως οι εργαζόμενοι, θέλουν να αναπτύξουν την προφορική ικανότητα πιο γρήγορα από την γραπτή λόγω των αναγκών της δουλειάς τους. Μελέτες έχουν ακόμη δείξει ότι οι ενήλικες θεωρούν τη γραμματική πιο δύσκολη από το λεξιλόγιο καθώς τους ενδιαφέρει η ορθή εκφώνηση και σύνταξη μιας πρότασης. Όσον αφορά στις μεθόδους διδασκαλίας, προτιμούν τη ομαδική εργασία εντός τάξης, πράγμα που σημαίνει ότι τους αρέσει να συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους σε ασκήσεις που προσομοιάζουν πραγματικές καταστάσεις που θα αντιμετωπίσουν (Duboviciene and Gulbinskiene, 2014: 144-146)

Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών δείχνουν ότι οι ενήλικες προτιμούν πρακτικές ασκήσεις που τους επιτρέπου να θέσουν σε χρήση ήδη αποκτημένες ικανότητες και γνώσεις και έχουν συγκεκριμένες απόψεις, αξίες και πιστεύω για τη μάθηση. Επιπρόσθετα, τείνουν να μαθαίνουν καλύτερα σε ένα δημοκρατικό και συμμετοχικό κλίμα και θέλουν να εμπλέκονται ενεργά στη διαδικασία της μάθησης.

Λαμβάνοντας όλα αυτά υπ’ όψη, έχουν διαμορφωμένη άποψη για το πώς θα πρέπει να τους χειριστέι ο καθηγητής μέσα στην τάξη και πώς θα ήθελαν να διδαχθούν τη γλώσσα. Ως εκ τούτου, το διδακτικό υλικό πρέπει να είναι μέσα στα ενδιαφέροντά τους και να ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Γι’ αυτό το λόγο, οι ασκήσεις θα πρέπει να εκμεταλεύονται τις προηγούμενες γνώσεις των ενηλίκων και να τις συνδέουν με τις νεοαποκτηθείσες. Θα πρέπει επίσης να είναι πρακτικές, με σαφή στόχο και σχετικές με θέματα που οι ενήλικες θεωρούν σημαντικά για τους ίδιους (Duboviciene and Gulbinskiene, 2014: 139-140).

Πιο συγκεκριμένα, μερικές προτάσεις για τέτοιου είδους ασκήσεις είναι κατ’ αρχήν ασκήσεις που τους βοηθούν να γνωριστούν μεταξύ τους και να ξεπεράσουν τις όποιες ανασφάλειες για το αν ηλικιακά είναι σε θέση να μάθουν. Επίσης, οι καθηγητές θα πρέπει να έχουν υπ’ όψη τους ότι οι ενήλικες προτιμούν ασκήσεις κατά τις οποίες καλούνται να λύσουν προβλήματα. Αυτό σημαίνει ότι οι διδακτικές μέθοδοι θα πρέπει να διαφοροποιούνται έτσι ώστε να μεγιστοποιούνται οι δυνατότητες και η πολύτιμη συμβολή των ενηλίκων (Grahan and Walsh, 1996:9).

Τέλος, κατά τη διδασκαλία των ενηλίκων θα πρέπει να ληφθούν επίσης υπ’ όψη η διόρθωση των λαθών και η εργασία στο σπίτι. Ξεκινώντας με το πρώτο, θα πρέπει να γίνεται με πιο έμμεσο τρόπο και να επικεντρώνεται στα θετικά αποτελέσματα της προόδου τους. Όσο για την εργασία στο σπίτι, οι καθηγητές θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψη τους πως οι ενήλικες είναι αυτόνομοι, ώριμοι και προτιμούν να εργάζονται με τους δικούς τους ρυθμούς. Πολύ συχνά, θέλουν να έχουν εργασία για το σπίτι έτσι ώστε να αισθάνονται ότι μαθαίνουν. Όμως, συχνά έχουν περιορισμένο χρόνο λόγω της εργασίας τους ή των οικογενειακών τους υποχρεώσεων, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να αφιερώσουν τόσο πολύ χρόνο στο σπίτι. Επομένως θα πρέπει να γίνεται καλύτερη χρήση του χρόνου τους εντός τάξης από τους καθηγητές και να υπάρχει ελαστικότητα κατά το δυνατόν εκ μέρους τους.

Όπως φαίνεται από αυτή τη σύντομη ανάλυση των ενηλίκων μαθητών, η διδασκαλία τους είναι μια πρόκληση καθώς ξέρουν ακριβώς τι επιζητούν από τη μαθησιακή διαδικασία και έχουν απαιτήσεις από τους καθηγητές τους. Όμως, αυτός είναι και ο λόγος που η διδασκαλία τους μπορεί να είναι ευχάριστη και εποικοδομητική καθώς οι καθηγητές έχουν να κάνουν με αξιόπιστους και καθ’ όλα ώριμους μαθητές.

References

Cozma, M., (2015) “The Challenge of Teaching English to Adult Learners in Today’s World”, Paper presented at the 7th World Conference on Educational Sciences, Feb. 2015, Athens, Greece.

Duboviciene T. and Gulbinskiene, D., (2014) “Learning/Teaching EFL to Adult Learners at Language Courses” Man and the Word: Foreign Languages Vol. 16, No 3, pp. 138-149.

Grahan C. R. &Walsh M. M.,(1996) “Adult Education ESL Teachers Guide”, Adult Education Center, Texas A&I University KingsVille, Texas.